وضعیت کتاب کودک و کار نوشتن برای بچه‌ها
تاریخ انتشار: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۴۷۵۵۹
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، روز جهانی کتاب کودک از سال ۱۳۴۹ در ایران به رسمیت شناخته شده‌است و وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۵۰ روز ۱۴ فروردین هر سال را روز جهانی کتاب کودک در ایران اعلام کرد. به همین بهانه نگاهی خواهیم داشت بر آنچه در این میدان مهم و تاثیرگذار می‌گذرد.
روزی شاعری بزرگ (نوالیس) نوشته بود، دوران زرین آنجا آغاز می‌شود که کودکان هستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از منظری دیگر به زعم عرصه روانکاوی، بخش عمده ساختار فکری و حتی جهان‌بینی ما در همان دوران کودکی شکل می‌گیرد، صدها مقاله و کتاب را می‌توان برای اثبات این مدعا معرفی کرد. تمام این تئوری ها و نظریه می خواهند یک حرف ساده به ما بگویند؛ دوران کودکی بچه‌ها را جدی بگیرید.
در واقع به قول جیاکومو لئوپاردی کودکان، در هیچ، همه چیز می یابند اما بزرگان در همه چیز، هیچ می‌یابند. فرانک بائوم می‌گوید اگر تخیل یک کودک را نابود کنید یا کم ارزش جلوه دهید، شانس او برای موفقیت در زندگی را از او می گیرید. تخیل، امری عادی را به امری بزرگ تبدیل می‌کند، و از کهنه‌ها نو می‌سازد.
* در اهمیت «کتاب کودک»
کودکان و نوجوانان جزو سرمایه‌های ملی هر کشوری به شمار می‌روند. برخورداری از برنامه‌های رسمی و غیررسمی در ارتباط با چگونگی تعلیم و تربیت آنها ازجمله سیاست‌هایی است که باید مسئولان آنها را در صدر برنامه‌های خود قرار دهند.
نگاهی به پیشینه کتاب کودک نشان می‌دهد که طی دهه هشتاد تعداد نویسندگانى که کار اصلى آنان نوشتن براى کودکان بود، به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسید. به‌عنوان‌مثال در انجمن نویسندگان کودک و نوجوان که در اواسط دهه نزدیک به دویست و پنجاه عضو داشت، بیش از یک‌سوم آنان در طول سه سال کتابى منتشر نکردند. تعداد قابل‌توجهی هم با چاپ یک یا چند اثر ترجمه عضو انجمن شده بودند و مدت‌ها است که دیگر کارى منتشر نمی‌کنند.
اگر تخیل یک کودک را نابود کنید یا کم ارزش جلوه دهید، شانس او برای موفقیت در زندگی را از او می گیرید. تخیل، امری عادی را به امری بزرگ تبدیل می‌کند، و از کهنه‌ها نو میسازدبا شروع دهه ۹۰، اما جریان تازه‌ای در ادبیات کودک و نوجوان ظهور کرد که در سال‌های اخیر به اوج خودش رسیده است، افزایش رو به رشد تعداد ناشران کودک و نوجوان تأثیر کمّى در بازار نشر گذاشته است، اما این تأثیر کمى به تغییرات کیفى منجر نشده است.
در طول سال‌های گذشته آمارهاى متنوعى از بالا رفتن میانگین شمار کتاب کودک ارائه‌شده است.
با توجه به اینکه امروزه مخاطبان استقبال زیادی از کتاب تصویری کودک و رمان نوجوان می‌کنند، بسیاری از ناشران و حتی نویسندگان بزرگسال‌نویس به این حوزه روی آورده‌اند، از سویی تعداد زیادی هم نویسنده فعال در حوزه کودک و نوجوان شکل‌گرفته‌اند که با شیوع ژانر نویسی به خلق آثار مختلف مخصوصاً در ژانر‌های فانتزی و ترس و وحشت برای نوجوانان روی آورده‌اند.
* ادبیات نجات بخش است
«کتاب کودک» به‌عنوان یکی از ابزار‌های تربیت غیررسمی با توجه به تأمین نیاز‌های جسمی، روحی و عاطفی تأثیر‌های مهمی از خود بر جای می‌گذارد. در بین کتاب‌های کودک بهره‌مندی از ادبیات به‌منظور تقویت مطالعه و چگونگی به‌کارگیری آن در ایجاد آرامش و به‌عنوان وسیله‌ای برای کسب تجربه‌های جدید، راهکاری کارآمد به شمار می‌رود که همواره در کانون توجه و بررسی کارشناسان قرار دارد.
* وفور کتاب‌های بی‌کیفیت
«کتاب کودک» از موضوعات مهمی است که در عموم کشور‌ها حساسیت بسیاری نسبت به آن وجود دارد؛ بااین‌وجود در کشورمان در حوزه تولید، ترجمه و نشر کتاب‌های کودک سهل‌انگاری‌های زیادی هم از سوی مترجمان، پدیدآورندگان و هم ناشران و عرضه‌کنندگان این آثار رخ می‌دهد و نتیجه این شده است که امروز به‌وفور شاهد عرضه کتاب‌های بی‌کیفیت هستیم.
به زعم بسیاری از کارشناسان هم از حیث فُرم بصری و هم ازنظر محتوایی در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان در وضعیت اضطرار هستیم. بی‌شک کتاب‌های داستانی تصویری نقش مهمی در درک مفاهیم و درنتیجه در پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از آنها به دلیل عدم رعایت معیار‌های کیفی نمی‌توانند این نقش را به‌درستی ایفا کنند.
در بین کتاب‌های منتشرشده توجه به جزئیات ظاهری کتاب مانند آستر، بدرقه، صفحه عنوان، کتاب‌شناسی، صفحه شمار و راهنمای تلفظ اصطلاحات، توجه به هماهنگی و تناسب قطع کتاب و اندازه حروف و فونت با گروه سنی مخاطب و توجه به‌ضرورت حضور ویراستار متخصص برای رفع کاستی‌های نگارشی و ویرایشی کتاب، از مهمترین نکاتی است که همچنان در آنها ضعف جود داردنتایج حاصل از پژوهش‌های که در این عرصه انجام گرفته است نشان می‌دهد که در بین کتاب‌های منتشرشده توجه به جزئیات ظاهری کتاب مانند آستر، بدرقه، صفحه عنوان، کتاب‌شناسی، صفحه شمار و راهنمای تلفظ اصطلاحات، توجه به هماهنگی و تناسب قطع کتاب و اندازه حروف و فونت با گروه سنی مخاطب و توجه به‌ضرورت حضور ویراستار متخصص برای رفع کاستی‌های نگارشی و ویرایشی کتاب، از مهمترین نکاتی است که همچنان در آنها ضعف جود دارد و باید بدان توجه ویژه شود.
* تحلیل محتوای کتاب‌های کودک
در بحث تحلیل محتوای آثار تولید شده در این عرصه به نظر می‌رسد پرداختن به موضوعاتی که مروج اصول انسانی و برابری جنسیتی، عدالت اجتماعی، همدلی، صلح، دوستی و دیگر ارزش‌های اخلاقی بااینکه بیشترین فراوانی را دارد، اما آشکارا فقدان رویکرد‌های علوم انسانی دینی و ادبیات اسلامی به‌عنوان یک کاستی بزرگ در آنها یافت می‌شود. در سال‌های اخیر با توجه به شرایط جامعه و مسائل اجتماعی جهان معاصر پرداختن به این موضوعات بیش‌ازپیش ضرورت دارد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در بین کتاب‌های تولید شده برای کودکان کمتر شاهد حضور نویسنده‌هایی هستیم که در خلق کتاب‌های داستان و شعر توانایی داشته باشند. عموم آثار به لحاظ محتوا فاقد بنیان پژوهشی هستند و ازلحاظ ساختار و ادبیت متن هم عموم آثار خطی و نوع بیان و روایت آنها بیشتر به کتاب‌های درسی شباهت دارد، ازاین‌رو به نظر می‌رسد نتوانند توجه مخاطبان کودک را به خود جلب کنند. بااینکه قالب شعری قالبی بسیار جذاب برای مخاطب کودک است، اما تعداد آثار شعری که به موضوعات دینی بپردازند بسیار محدود است.
علاوه بر کتاب‌هایی با موضوعات دینی در سه حوزه هنر، بازی و سرگرمی نیز بیشتر کتاب‌ها فاقد کیفت لازم هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این بخش کتاب‌هایی با رویکرد تعاملی در حال گسترش هستند، اما همچنان توجه به بازی‌های بومی و محلی بسیار معدود است و الگو‌های رایج هنر نیز با محوریت هنر غربی صورت‌بندی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضعف در عناصر داستانی مهمترین نکته‌ای است که در کتاب‌های ژانر‌های مختلف (تألیف و ترجمه) کاملاً مشهود است.
• عدم انسجام در محتوای داستان
• عدم تناسب مطالب و حجم کتاب‌ها با گروه سنی مخاطب
• ناهماهنگی عنوان کتاب با موضوع و محتوای آن
• رعایت نشدن نکات دستوری، نشانه‌گذاری و اشتباهات ویرایشی
• همراهی نکردن تصاویر برای درک مفاهیم کتاب و ایجاد تخیل در مخاطب
• عدم توجه به جزئیات ظاهری کتاب مانند صحافی، اندازه حروف و فونت، صفحه شمار و طراحی صفحات
• استفاده از موضوعات تکراری و عدم پرداخت به موضوعاتی که مروج اصول انسانی و برابری، عدالت اجتماعی، همدلی، صلح، دوستی و دیگر ارزش‌های اخلاقی
• عدم پیوند منطقی درون‌مایه با شخصیت داستان
• قابل‌درک نبودن لایه‌های پنهان در داستان برای مخاطب
• توصیف‌های طولانی و خارج از حوصله مخاطب
در آخر اینکه اگر تولید کتاب مناسب براى کودکان را هدف اصلى متصدیان کتاب کودک در ایران به‌حساب بیاوریم، مهمترین وظیفه نقد این حوزه، بررسى عوامل تأثیرگذار بر کمیت و کیفیت تولید کتاب خواهد بود. عوامل تأثیرگذار را می‌توان به دو گروه عوامل درونى و بیرونى تقسیم کرد.
عوامل درونى، زنجیره تولید کتاب از پدیدآورنده تا نشر کتاب است. عوامل بیرونى نیز مجموعه‌ای از عوامل است که اگرچه به‌ظاهر در زنجیره تولید قرار نمی‌گیرند، اما تأثیرات آنها بر فرایند تولید کتاب چشمگیر است.
سر حلقه فرایند تولید کتاب کودک و نوجوان پدیدآورندگان آن هستند و پدیدآورندگان، طیف متنوعى از فعالان این عرصه مانند نویسندگان، مترجمان، تصویرگران کتاب کودک و ... را شامل می‌شود
سر حلقه فرایند تولید کتاب کودک و نوجوان پدیدآورندگان آن هستند و پدیدآورندگان، طیف متنوعى از فعالان این عرصه مانند نویسندگان، مترجمان، تصویرگران کتاب کودک و ... را شامل می‌شود.
* سهل و ممتنع بودن کار نوشتن براى بچه‌ها
به نظر می‌رسد اصلی‌ترین مشکل در این حوزه، سهل و ممتنع بودن کار نوشتن براى بچه‌ها است. این باور ناصواب که نوشتن براى کودکان و نوجوانان راحت‌تر از عرصه‌های دیگر است، باعث شده است که بسیارى از نویسندگان با اندک تجربه و تخصص در این حوزه ذوق آزمایى کنند.
در حوزه ترجمه نیز وضعیت به‌مراتب بدتر از تألیف است. ترجمه کتاب کودک و نوجوان به دلیل حجم کم متن، سادگى زبان و ساخت متن، اشتیاق بسیارى را براى آزمودن بخت خویش تحریک می‌کند. ناشران غیرحرفه‌ای نیز در ایجاد این اشتیاق در ذهن مترجمان تازه‌کار بی‌تأثیر نیستند.
گاهى ناشر براى استمرار فعالیت‌های خود و شاید حتی جلب حمایت‌های دولتى و... به چاپ کتاب ترجمه‌ای براى کودکان و نوجوانان اقدام می‌کند.
در آخر اینکه دانشگاه‌ها باید با انجام پژوهش‌های بنیادین و آسیب‌شناسی علمی کتاب‌های کودک، نقش بارزی در سامان‌دهی تولیدات ادبی این حوزه ایفا کنند. مراکزی، چون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان، شورای کتاب کودک، انجمن ناشران کتاب کودک و... بایستی ارتباط نزدیک و مؤثری با مراکز دانشگاهی داشته باشند تا در پرتو آن نتایج خوبی حاصل شود.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: کتاب کودکانه کتاب کودک کودک کودکان و نوجوانان کودکان و نوجوان بین کتاب نشان می دهد کتاب های کودک کودک و نوجوان براى کودکان کتاب کودک تولید کتاب مهم ترین بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۴۷۵۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وضعیت نشر کتاب‌های حوزه پزشکی
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، پدیده نشر کتاب، یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران نظام‌ها و کشور‌های مختلف دنیا بوده و به‌عنوان مهمترین شاخص پیشرفت و توسعه‌یافتگی در نظر گرفته شده است.
در رابطه با این موضوع پژوهشگران مطالعه‌ای انجام داده‌اند که این صنعت مانند هر صنعت دیگر نیازمند برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری و تأمین زیرساخت‌هایی است تا بتواند به یک اهرم فرهنگی و اقتصادی مؤثر تبدیل شود. برخورد سطحی، سنتی و تجربی با مسئله نشر جوابگوی نیاز‌های جامعه کنونی نیست؛ زیرا نشر پیوندی عمیق با تاریخ، اقلیم، فرهنگ، اقتصاد و آموزش دارد و نیازمند حرکتی همه جانبه و در تمام ابعاد است. روشن است که این حرکت‌ها بازخورد سریع ندارند، اما در درازمدت تغییرات اساسی ایجاد می‌کنند.
* وضعیت نشر در ایران
در این پژوهش آمده است که نشر در ایران طی عمر کوتاه خود همواره با مشکلات عدید‌ه‌ای روبه‌رو بوده و با فراز و نشیب‌های گوناگون برخاسته از تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و پیشرفت‌های فنی مواجه بوده است.
این پژوهش به این مهم اشاره می‌کند که منابع پزشکی با سلامت جامعه ارتباط مستقیم داشته و کتاب به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع، از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف آسیب‌شناسی وضعیت نشر کتاب‌های علوم پزشکی و همچنین شناسایی مشکلات تولید محتوا، تولید فرهنگی و تولید فنی در ایران از دیدگاه ناشران انجام شده است.
بسیاری از مشکلات نشر در ایران ریشه در سیاست‌ها، قوانین و فرهنگ حاکم بر جامعه دارداین پژوهش توضیح می‌دهد وجود نوسان و نابسامانی در مواردی مانند تعداد عناوین سالانه، نوبت چاپ، تالیف و ترجمه، شمارگان و قیمت در هر سال نشان از عدم برنامه‌ریزی صحیح و اصولی در امر نشر دارد.
* ارتباط سطح سلامت جامعه با نشر پزشکی
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که نشر پزشکی به‌دلیل تاثیر مستقیم آن بر سلامت بشر، از اهمیت بالایی برخوردار است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ بنابراین با بررسی چالش‌های پیشروی این صنعت و تلاش در جهت برطرف‌کردن آنها، می‌توان بر پویایی و بازدهی آن و در نتیجه بالارفتن سطح سلامت جامعه افزود با توجه به اینکه پژوهش‌های مختلف صورت‌گرفته در این حوزه بر اساس دیدگاه متخصصان و ناشران در تمامی حوزه‌های موضوعی نشر می‌باشد.می‌توان نتیجه گرفت که بسیاری از مشکلات نشر در ایران ریشه در سیاست‌ها، قوانین و فرهنگ حاکم بر جامعه دارد.
* عوامل موثر بر آسیب‌های نشر کتاب پزشکی در ایران
این پژوهش مطرح می‌کند که مهمترین آسیب‌های نشر کتاب پزشکی در ایران را می‌توان ضعف در سیاست‌گذاری‌ها و قوانین و چارچوب‌ها در نظر گرفت. از بعد دیگر، نبود نیروی متخصص فنی در قسمت‌های مختلف نشر پزشکی به تنهایی آسیب زیادی را به این حوزه وارد کرده است. مخاطبان کتاب نیز به دنبال کتاب‌های کم‌حجم و منابع امتحانی به جهت قبولی در آزمون‌ها و امتحانات هستند و این مسئه ناشر را نیز با چالش تولید محتوای علمی مواجه می‌کند.
این پژوهش مطرح می‌کند که مسایل سیاسی و اقتصادی حاکم برکشور بر نشر نیز تاثیر گذاشته است که نمود آن را بیشتر درحوزه تولید فنی و خرید و نگهداری مواد اولیه چاپ می‌توان مشاهده کرد. درنهایت متکی بودن بر طب غیرایرانی و استفاده فراوان از منابع ترجمه‌ای و تولید محتوا‌های غیرمفید و عدم رغبت دانشجویان به مطالعه، ماحصل کاستی‌های ریشه‌ای در حوزه نشر است.
متکی بودن بر طب غیرایرانی و استفاده فراوان از منابع ترجمه‌ای و تولید محتوا‌های غیرمفید و عدم رغبت دانشجویان به مطالعه، ماحصل کاستی‌های ریشه‌ای در حوزه‌ی نشر استپیشنهادهای برگرفته از پژوهش حاضر، عبارتند از:
در نظر گرفتن تخصص ناشر هنگام اخذ مجوز نشر، برگزاری جلسات ارتباط مستقیم بین ناشران و سیاست‌گذاران نشر، نیازسنجی مشکلات سلامت کشور و سفارش تولید محتوای متناسب با آن، تجدیدنظر در معیار‌های ارزیابی ناشران و اتخاذ فرایند تشویق و تنبیه بر اساس آن، اصلاح قوانین ارزشیابی در فرایند ارتقای هیات‌علمی.
از دیدگاه نویسندگان این پژوهش؛ توجه جدی‌تر به نشر تخصصی پزشکی از سوی دولت، می‌تواند بسیاری از مشکلاتی را که ناشران حوزه‌ی تخصصی نشر پزشکی و به‌ویژه ناشران خصوصی با آن دست به گریبان هستند، مرتفع سازد و کتاب، این کالای فرهنگی پراهمیت، در استانداردترین حالت‌ممکن و در کوتاه‌ترین زمان به دست مخاطب برسد.
* بیشترین مشکلات و آسیب‌ها در حوزه تولید محتوا
از نظر این پژوهش بیشترین آسیب‌ها در حوضه تولید محتوا در نشر کتاب به شرح زیر است:
نبود سیاست‌گذاری تولید محتوا ترجمه‌ای بودن درصد بالای آثار نشر پزشکی و تخصص نداشتن ناشران پزشکی بیشترین مشکلات و آسیب‌ها در حوزه‌ی تولید محتوا را در برمی‌گیرد.در ادامه این پژوهش آمده است که مشکلات تولید فرهنگی شامل تخصصی و هزینه‌بر بودن ویراستاری کتاب، حرفهای نبودن داوران و نبود قوانین ساختارمند داوری با آسیب‌ها بیان شده است و مسایل بخش تولید فنی که مشکلات مواد اولیه چاپ و نشر، مشکلات فناوری چاپ و نشر و کمبود نیروی متخصص فنی سه آسیب اصلی در تولید فنی از دیدگاه ناشران برشمرده شده‌اند.
لیکن بر اساس یافته‌های این مطالعه، باتوجه به یافته‌های حاصل از این پژوهش درباره آسیب‌های موجود در صنعت نشر پزشکی، می‌توان نتیجه گرفت که بسیاری از مشکلات نشر در ایران ریشه در سیاست‌های کلی و قوانین و فرهنگ حاکم دارد.
بنابراین توجه جدی‌تر به حوزه تخصصی نشر پزشکی از سوی دولت و سیاست‌گذاری کاملاً بی‌طرفانه در جهت برطرف‌کردن دغدغه‌های ناشران می‌تواند موانع و مشکلات زیادی را برطرف سازد.
گفتنی است، این یافته‌ها، به صورت یک مقاله علمی پژوهشی باعنوان «تحلیل وضعیت نشر کتاب‌های حوزه‌ی پزشکی با رویکرد پدیدارشناسی» تهیه شده که در دوماهنامه «پیاورد سلامت» منتشر شده است. این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است.
انتهای پیام/
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند